Als mens heb je de gave om na te denken. Voordeel is dat je dingen kunt plannen en kunt nadenken over keuzes en beslissingen. Nadeel is dat je gedachten een loopje met je kunnen nemen. Ze verleiden, dringen zich op, schreeuwen naar je of dragen allerlei argumenten aan om jou van iets te overtuigen.
Verleidelijke gedachten
Als mens ben je geneigd om al die gedachten te geloven. Ze sluipen in je hoofd en zijn zo charmant en overtuigend, dat je geen moment twijfelt aan de waarheid ervan. Het zijn stemmen en ervaringen uit het verleden die zichzelf hebben gebombardeerd als waarheid. Soms willen ze jou beschermen tegen dreigend (on)realistisch onheil. Op andere keren willen ze jou puur en alleen saboteren.
Gedachte en gevoel: onlosmakelijk verbonden
Dus is het niet handig om al je gedachten zomaar te geloven. Positieve, inspirerende en creatieve gedachten, helemaal prima. Maar negatieve gedachten? Die kun je toetsen op waarheid! Doe je dat niet, dan garandeer ik je per direct een klotegevoel. Juist omdat gedachten en gevoelens onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden.
Klotegevoel
Als ik een hele negatieve gedachte denk, dan voel ik dat direct in mijn buik. Een naar, zwaar, zeurend onderbuikgevoel. En daardoor krijg ik weer een negatieve gedachte. Als ik meega in die spiraal, negatieve gedachte, rotgevoel, negatieve gedachte, nog meer een rotgevoel, dan heb ik mezelf op een gegeven moment een enorm zwaar klotegevoel bezorgd. Een gevoel waarbij ik het liefst direct in bed kruip, onder de dekens verdwijn en niets meer van me wil laten horen.
Stop
Maar ho. Wacht eens even. Als gedachten van invloed zijn op je humeur, dan kun je jezelf ook een goed of beter gevoel bezorgen? Inderdaad! Op het moment dat je de negatieve gedachte onderzoekt, dan haal je de scherpe randjes weg van je doemscenario-gedachte en breng je dingen in perspectief. Alleen al de vraag: 'Is de gedachte écht waar?' of 'Wat is mijn bewijs?' kan je al meer geruststelling en een minder slecht gevoel geven.
Gefaald
Een voorbeeld. Stel dat je een presentatie moet geven. Je bent als de dood dat je een fout maakt. Je ziet het al helemaal voor je. Je staat voor de groep, iedereen kijkt je aan, jij zegt of doet iets stoms. Je denkt dat mensen je gaan uitlachen en achter je rug om gaan praten. Ze vinden vast dat je gefaald hebt. Misschien vinden ze je wel zielig. Je ziet het aan hun ogen. Zo kritisch als jij bent ga je jezelf daarna verwijten maken dat je het niet goed hebt gedaan. Hoe goed denk je dat je je voelt met dit scenario in je hoofd?
Doemscenario's
Of het volgende voorbeeld. Je partner, vriend(in) of familielid reageert niet op een sms of e-mail. Jij vraagt je af wat er aan de hand is. Heeft de ander het te druk? Wil de ander niet reageren? Heb je iets verkeerds gezegd? Vindt de ander je nog wel leuk? Je gaat het laatste contact na. Zijn er signalen dat er iets aan de hand is? Kortom: je vult van alles in en verzint doemscenario's terwijl de enige (neutrale) waarheid is: de ander stuurt geen sms of e-mail terug.
Kortom: je denken kan je het leven flink zuur maken. Besef dat je altijd een keuze hebt om gedachten te geloven of te onderzoeken. Jouw gedachten zijn niet altijd de waarheid! In volgende blogs zal ik verder ingaan op denkfouten zoals: zwart-witdenken, filteren en gedachtelezen.
Als mensen maar lang genoeg zoeken, dan vinden ze altijd bewijs dat ze gelijk hebben. Dus als je negatief bent ingesteld, dan vind je altijd wel iets wat je negatieve houding zal bevestigen. Een zin, een gebaar, een blik... Al het positieve negeer je gemakshalve of interpreteer je negatief. Want, zie je nou wel... hij/zij deed dit of dat...
Relativeren betekent niet de realiteit ontkennen. Als er iets vervelends gebeurt, dan is dat vervelend. Maar als je continu blijft inzoomen op dat vervelende, dan is de kans groot dat je je niet beter gaat voelen. De vraag is ook: wil je per se altijd gelijk hebben en jouw (negatieve) overtuigingen bevestigd zien? (en je negatief/rot voelen) Of wil je je, zonder de realiteit te ontkennen, goed voelen? Met alleen maar doemscenario's in je hoofd is de kans op een goed gevoel zeer klein.
Deels mee eens als ervaringsdeskundige, maar sommige patronen hebben niet altijd met irrationele gedachten te maken. Neem bijvoorbeeld de bipolaire stoornis. Wie alert blijft kan zich wel een hoop ellende besparen. Ik bedoel daar mee te zeggen dat in een manie of een depressie die bij deze stoornis passen, de betreffende persoon zich vaak identificeert met zijn ziekte. Wanneer hij of zij denkt dat het heel goed of slecht gaat, moet dat al een signaal zijn om zich te begrenzen/rust te nemen. Maar indien de depressie zich al heeft aangediend is het zaak niet te wanhopen. In het algemeen is dit in dit geval niet blijvend... Waakzaamheid is bij deze stoornis dus altijd geboden....
Ik denk dat het voor mensen een steuntje in de rug zal zijn om te weten dat hun depressie niet altijd geheel aan zichzelf te wijten is, maar dus ook hoort bij een patroon dat je soms niet in de hand hebt. En mogelijk maakt het bewust van de signalen die bij een bipolaire stoornis horen. Maar ook welk component de manie of depressie in de hand werkt. Want dat is er ook nog... In mijn geval moet ik van mijzelf niet teveel willen (eisen=prestatiedwang). Dat kan een manie of depressie uitlokken. Dus in dat opzicht heb je dan wel weer gelijk. Gedragspatronen maken soms een depressie...
Patronen zijn lastig te doorbreken, helemaal als je ze al jaren gebruikt en op de automatische piloot volgt. Bewustwording is, zoals je zelf ook zegt, erg belangrijk. Op dat moment heb je naar mijn mening (waarbij ik psychische ziektes buiten beschouwing laat) een keus. Neig je naar somberheid/depressiviteit en wil je bijvoorbeeld het liefste de hele dag in bed hangen, slapen, eten en niks doen, dan zorgt bewustwording ervoor dat je een ander patroon kiest. Want als je wel meegaat in het passieve patroon, dan ga je je waarschijnlijk alleen maar slechter voelen. Belangrijk is om je niet te laten leiden door je gevoel, maar om in actie te komen. Ga naar buiten, doe dingen, beweeg en zorg voor afleiding. Die stap, het doen, vinden veel mensen het allermoeilijkste.
Joop • 18-09-2012, 17:57
ow coolness, dit spreekt helemaal in mijn doemscenario straatje.
Niet heel verassend maar goed hahaha.
Met de negatieve gedachte gang ben ik het met je eens dat het vaak gewoon een loopje met ons neemt, ik ben van mening dat dat natuurlijk niet zomaar gebeurd.
Zou het niet gewoon zo kunnen zijn dat de aandacht die we uitstralen per definitie al op drama gericht is, en het ons ook maar heel persoonlijk gaan aantrekken?
Ik ben zelf wel bekend een getalenteerde doem denker :P en ik zie zelf als ik me er toe ga zetten om positief te worden dat de negatieve gedachtes wel ergens van nut zijn.
Net als wat je zegt bewijs zoeken is een goeie keuze, in een negatieve staat of positieve ben ik wel van mening door eigen ervaring dat relativeren nog al lastig is, omdat het dan lijkt dat je jezelf voor de gek houdt.
Terwijl we toch naar een gevoel van tevredenheid zoeken in plaats van acceptatie.