Ik ben ze vaak genoeg in de spreekkamer tegengekomen. Mensen die vooral erg goed voor anderen kunnen zorgen, maar niet voor zichzelf. Met als gevolg stress, onrust of burn-out gerelateerde klachten. Zichzelf overbelasten doen mensen natuurlijk niet expres. Het sluipt erin. Vanwege een hoog verantwoordelijkheidsgevoel. Extra werk dat gedaan moet worden. Of een druk gezin waarvoor gezorgd moet worden. Goed voor jezelf zorgen is dan extra belangrijk. Maar waarom is dat zo moeilijk? En hoe kun je ervoor zorgen dat je niet ziek wordt door je werk, gezin, vrienden of andere verplichtingen?
Misschien herken je een van onderstaande casussen:
Casus Jennifer. De 27-jarige Jennifer werkt in de zorg. Ze werkt 32 uur per week en sinds een paar maanden voelt ze zich enorm gestrest, huilerig en moe. Ze heeft zich nog niet ziek gemeld, maar staat wel op het punt om uit te vallen. Haar man zit thuis met een burn-out. Jennifer heeft drie kinderen. Een van zes maanden, een tweejarig kind en een kind van vier. Ze wil graag hogerop, dus wil ze een studie gaan volgen in de avonduren. Jennifer vindt van zichzelf dat ze dit alles moet kunnen managen. Ze zegt dat ze geen tijd voor rust en ontspanning heeft. Ze moet er zijn voor haar kinderen, haar man en haar werk.
Casus Mark. Mark werkt als bedrijfsarts. Hij vindt zijn werk erg leuk. Vanwege een zieke collega en een tekort aan bedrijfsartsen binnen zijn organisatie wordt zijn agenda steeds voller. Mark voelt zich verantwoordelijk voor al het werk dat er ligt. Hij gaat ervanuit dat de drukke periode tijdelijk is. Toch voelt hij zich steeds vermoeider en prikkelbaarder. Ook heeft hij het gevoel dat hij fouten begint te maken. De drukke periode duurt inmiddels zes maanden. De zin om 's avonds nog wat leuks te ondernemen is inmiddels weg.
Casus Ruud. Ruud werkt bij een gemeente. Hij heeft bepaalde expertise die weinig collega's hebben. Steeds vaker doen collega's een beroep op hem. Omdat hij collegiaal wil zijn, helpt hij graag. Zijn eigen werk stapelt zich daardoor op. Daarnaast heeft hij een zieke moeder die 2 uur van hem vandaan woont. Hij voelt zich verantwoordelijk om voor haar te zorgen en rijdt vaak op en neer om haar mantelzorg te verlenen. Ruud merkt dat hij steeds meer vage klachten ontwikkelt. Hij zit niet goed in zijn vel en heeft geen tijd en zin meer om leuke dingen te doen. Hij heeft het gevoel dat hij geleefd wordt en dat hij achter de feiten aanloopt.
Een hoog verantwoordelijkheidsgevoel. Anderen willen helpen. Veel willen doen en veel van zichzelf verlangen. Dat zie ik in bovengenoemde casussen als overeenkomst. Nou is dat nog niet eens het probleem. Wel wordt het zorgwekkend als mensen onvoldoende voor zichzelf zorgen en al hun energie en tijd weggeven aan anderen. Het gevolg? Allerlei burn-out gerelateerde klachten.
Klem in eigen situatie
Vaak zien mensen in dit soort situaties geen uitweg. Ze zitten erin vast. Ze willen wel tijd, rust en ontspanning pakken, maar het lukt niet. Vanwege werk, hun gezin, mantelzorg of wat er ook speelt. In hun visie kan het niet. Dus bikkelen ze door. Ze gaan op wilskracht verder. Ook verdwijnt vaak de zin om leuke dingen te doen. Sluipend raken ze overbelast, waardoor de kans op uitval groter wordt.
Ik zie vaak een prioriteitsprobleem. De persoon zelf krijgt geen prioriteit of heeft moeite om hulp te vragen. Nog dieperliggend is er vaak een niet-helpende, hardnekkige overtuiging zoals: de ander is belangrijker dan ik. Of: als ik deze situatie niet kan managen, dan faal ik. Of zelfs: dan ben ik niet belangrijk of niet goed genoeg. Blijven zorgen voor anderen en doorgaan is dan een manier om hun diepste negatieve overtuiging verborgen te houden.
Weten en doen, twee verschillende dingen
Zowel Jennifer, Mark en Ruud snappen donders goed dat als zij ziek worden, niemand baat daarbij heeft. En toch vinden ze het lastig om andere keuzes te maken. Om 'nee' te zeggen. Om grenzen te stellen. Om hulp te vragen. Of om 100% te erkennen dat ze klachten hebben en dat ze daardoor andere keuzes moeten maken. Zoals een stapje terug doen.
Adviezen zoals pak je rust, doe leuke dingen, vind je balans en kies voor jezelf, zijn leuk gezegd. Maar daarmee pak je het probleem niet aan. (En vaak helpen dit soort adviezen niet, je krijgt vaak ja-maar... te horen. Er is altijd wel een reden waarom het niet lukt). Het probleem zit juist in de onbewuste, negatieve overtuigingen. En die moeten blootgelegd worden. Pas dan kan het probleem echt aangepakt worden.
Durf eerlijk te zijn
Nee. Het is niet leuk om te erkennen dat je diep van binnen misschien best onzeker bent. En dat je vooral voor anderen aan het zorgen bent zodat je niet geconfronteerd hoeft te worden met jouw eigen negatieve zelfovertuiging.
Als je nu weerstand voelt en irritatie (want je wilt echt wel tijd voor jezelf nemen, gas terugnemen of andere keuzes maken). Dan is het helemaal interessant om naar binnen te keren. Want is dat echt zo? Vind jij jezelf waardevol genoeg om goed voor jezelf te zorgen? Om nee te zeggen? En om lief voor jezelf te zijn?
Meer kunnen geven door zelfzorg
Mensen die zichzelf waardevol genoeg vinden, trappen op tijd op de rem, pakken hun herstelmomenten, doen fijne dingen voor zichzelf en weten dat ze daardoor nog veel meer te geven hebben. Deze mensen vinden wel een manier om goed met hun situatie om te gaan. Hoe druk het ook is. En als je zelf niet weet hoe, laat je dan inspireren door andere mensen. Vraag hulp. Vraag advies. En sta open voor de oplossingen die andere mensen hebben. En stop vooral met ja-maar...
Door advies en oplossingen van anderen zelf uit te proberen ga je ervaren dat het erg fijn is om voor jezelf te zorgen. Je gaat meer rust voelen. Trots. Meer zelfverzekerdheid. Meer eigenwaarde. Je voelt je geen speelbal meer van je werk, anderen of je gezin. Je bent eerlijker. Want als je nu geeft, dan geef je oprecht. Niet omdat je denkt dat je moet, maar omdat je dit graag wil.
De kracht van mini stapjes
Gedragsverandering is niet altijd eenvoudig. Denk hierbij aan de kracht van 2%. Start klein. Pak op een dag 2 minuten om even op adem te komen. Doe helemaal niets. Of ga bewust ademen. Doe dat de volgende dag weer. En de dag erop weer. Bouw dit uit naar 5 minuten, 7 minuten en dan 10 minuten. Ga vaker een (korte) wandeling maken. Vind andere manieren van zelfzorg die voor jou helpend zijn. Jij moet voelen wat bij jou past. Maak een planning. En ervaar dat voor jezelf zorgen best lekker en fijn is!
Mentale gezondheid en persoonlijke ontwikkeling. Dat zijn twee grote passies van mij als mens en psycholoog. Ik wil organisaties en haar medewerkers inspireren, informeren, adviseren en ondersteunen om mentaal gezond en krachtig te zijn.
Mensen staan in hun kracht als ze optimistisch denken en authentieke, gezonde keuzes maken. Ik kijk holistisch, streef naar authenticiteit en ben mensgericht. Ik denk graag mee bij organisatievraagstukken die gaan over preventie, vitaliteit, duurzame inzetbaarheid en mensgericht leiderschap. Mijn voorkeur gaat uit naar projectmatig werken waarbij ik een rol kan spelen in alle fasen. Neem gerust contact op via info@louisehildebrand.nl als je denkt dat ik iets voor jouw organisatie kan betekenen.
Lees ook dit blog: